Loading

Okiem eksperta: Witaminy w żywieniu świń

08.05.2019

Kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu świni oraz jej wzrostu jest odpowiednie stężenie tych związków chemicznych. Pomimo, iż niezbędne są do wzrostu i funkcjonowania organizmu, witamin nie klasyfikujemy jako materiał budulcowy lub źródło energii. Jednak jak sama nazwa wskazuje vitae – są niezbędne do życia. Ich podstawową rolą jest aktywowanie wielu enzymów niezbędnych w podstawowych szlakach metabolicznych. Niedobór w organizmie jednej lub kilku witamin określany jest mianem hipowitaminozy, którego objawami jest osłabienie fizjologii organizmu. Natomiast stan całkowitego braku którejkolwiek z witamin nosi nazwę awitaminozy, co prowadzić może do poważnych chorób w stadzie. W przyrodzie wszystko powinno znajdować się w równowadze, dlatego nadmiar witamin określany hiperwitaminozą, jest także niepożądanym stanem. Od dnia odkrycia pierwszej witaminy (B1) minęło już ponad 100 lat, w tym czasie badacze wyróżnili 13 podstawowych witamin, mających kluczowe znaczenie dla prowadzenia w pełni wydajnego chowu zwierząt. Wszystkie witaminy można skategoryzować w dwie podstawowe grupy. Pierwszą grupę stanowią witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, do których należą między innymi witamina A (retinol, akseroftole), D(kalcyferole), E(tokoferol), K (filochinon). Drugą grupę tworzą witaminy rozpuszczalne w wodzie tj.: B1(tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna), B5 (kwas pantotenowy), B6 (pirydoksyna), B7 (biotyna, nazywana witaminą H), B9 (kwas foliowy), B12 (cyjanokobalamina). Oprócz witamin z grupy B, do grupy rozpuszczalnej w wodzie należy również witamina C (kwas askorbinowy).

Jak wcześniej wspomniano witaminy to cała grupa organicznych związków chemicznych, zarówno naturalnych jak i syntetycznych, które muszą być dostarczane do organizmu zwierząt wraz z pokarmem. Mogą one być dostarczane w formie gotowej lub prowitamin (związki chemiczne, które pod wpływem reakcji chemicznej przekształcają się w witaminę).

Witamina A – najczęściej wymienianą rolą, którą koreluje się z tą witaminą jest poprawne widzenie. Zdecydowanie rzadziej wspomina się o jej równie ważnej roli przy rozwój organizmu. Witamina ta niezbędna jest do prawidłowego wzrostu organizmu, bierze udział we wzroście tkanek i kości. Oprócz wcześniej wspomnianych funkcji umożliwia prawidłowe tworzenie się nabłonka w układzie oddechowym, przewodzie pokarmowym oraz skóry. Niedobór tej witaminy skutkuje spowolnionym wzrostem trzody chlewnej oraz często powtarzającym, nawracającym infekcjom. Istotne jest także aby nie dawkować jej w nadmiarze, co skutkować może ograniczonym apetytem i utratą wagi.

Witamina D – występuje ona w dwóch formach D2 (ergokalcyferol) i D3 (cholekalcyfelor). Formy te różnią się łańcuchami bocznymi oraz pochodzeniem, D2 występuje naturalnie wyłącznie u rośli i drożdży, natomiast D3 wyłącznie u zwierząt. Witamina D bierze czynny udział w procesie formowania się kości oraz jej wzrostu. Dlatego tak kluczowe jest na etapie juwenilnym (młodym) dla prawidłowego wzrostu zwierzęcia. W innym przypadku prosięta mogą borykać się z krzywicą czy osteomalacją. Lochy prośne powinny mieć wysoki poziom witaminy D, aby kościec prosiąt rozwijał się w sposób prawidłowy. Dodatkowo jak w przypadku witaminy A, hipowitaminoza witaminy D skutkuje obniżoną odpornością i zwiększonym ryzykiem zachorowania. Choć stan hiperwitaminozy jest rzadko spotykany prowadzić może do obumierania stada.

Witamina E – tokoferol, odpowiada za przeciwutlenianie witaminy A. Ponadto pełni rolę protektanta błon biologicznych, uniemożliwiając utlenienie kwasów tłuszczowych znajdujących się w warstwie fosfolipidowej. Odpowiada w organizmie zwierzęcia za fizjologicznie poprawne działanie mięśni a także działanie układu krążenia (krzepnięcie krwi). Jako hormonowitamina ma znaczenie w funkcjonowaniu gruczołów, takich jak tarczyca, przysadka czy jajniki. Niedobór witaminy prowadzi do gromadzenia się wolnych rodników, które prowadzą do osłabienia mięśni, wątroby i mózgu. Hipowitaminoza skutkować może zmniejszoną płodnością zarówno knurów jak i loch, efektem czego będzie zmniejszona ilość prosiąt w miocie lub trudność w zapłodnieniu. Kluczowe dla odpowiedniego poziomu witaminy E, jest suplementacja jej wraz z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi. Dodatkowo mięso pochodzące od zwierzęcia o odpowiednim poziomie tokoferolu wykazuje dłuższą trwałość i lepszą jakość.

Witamina K – związek chemiczny ten można podzielić na dwie grupy K1 oraz K2 (produkowana przez bakterie jelitowe). Dodatkowo oprócz dwóch naturalnie występujących form, występuje witamina K3 (syntetyczna), która najczęściej stosowana jest w suplementacji zwierząt. Witamina przeciwkrwotoczna, odpowiada za proces tworzenia protrombiny (czynnik krzepnięcia krwi). Stąd jej niedobór powoduje krwawienia wewnętrzne a w efekcie obumieranie stada. Ponadto ma wpływ na kształtowanie się tkanki kostnej. Jej niedobór, może implikować osteoporozę u zwierząt.

Witamina B1 – jest witaminą, która kluczowa jest na poziomie oddychania komórkowego. Umożliwia ona przekształcanie węglowodanów dostarczanych wraz z paszą, na energię wydatkowaną na procesy życiowe takie jak wzrost czy termoregulację. Jej funkcja korelowana jest również z poprawnym działaniem układu nerwowego, przewodu pokarmowego oraz aktywności enzymatycznej. Jej niedobór skutkuje osłabieniem, biegunkami i brakiem apetytu, co w znaczący sposób może ograniczyć wzrost stada. Witamina ta powinna być dostarczana wraz z paszą, choć pewne jej ilości wytwarzane są przez mikrobiotę jelitową.

Witamina B2 – jest witaminą, która „współpracuje” z innymi witaminami. Wraz z witaminą A uczestniczy w funkcjonowaniu błon śluzowych (drogi oddechowe, przewód pokarmowy czy skóra). Podobnie jak witamina B1 odpowiada ona za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Uczestniczy ona także w procesach redukcji i utleniania. Niedobór skutkuje zahamowaniem wzrostu, zaburzeniem oddychania i rozrodu. Ryboflawinę dostarczać można wraz z paszą (forma syntetyczna), choć w niewielkich ilościach produkowana jest przez mikroorganizmy zasiedlające jelita trzody chlewnej.

Witamina B3 – niacyna uczestniczy w syntezie i rozkładzie węglowodanów, kwasów tłuszczowych i aminokwasów. Dodatkowo reguluje poziom cholesterolu i cukru we krwi. Niedobór witaminy B3 prowadzi do szeregu infekcji w ciele zwierzęcia min. zapalenie jamy gębowej, języka czy układu pokarmowego. Nadmiar witaminy może prowadzić do zaburzenia gospodarki węglowodanowej oraz osłabienia mięśnia sercowego.

Witamina B5, B6, B7 – odpowiadają za metabolizm białek, cukrów i tłuszczy. Ich niedobór jest rzadko spotykany u świń, choć obniżenie poziomu prowadzić może do zmniejszenia łaknienia oraz biegunek. W przypadku skrajnie niskiego poziomu witaminy B6 może dochodzić do paraliżów i śpiączki u zwierząt. W przypadku obniżonego poziomu witaminy B7 zwierzęta cierpią na zmniejszoną płodność oraz zapalenie skóry.

Witamina B9 i B12 – witaminy te regulują wzrost oraz funkcjonowanie komórek. Bezpośrednio wpływają na pracę układu nerwowego oraz układu pokarmowego. Cechą łączącą te dwie witaminy jest synteza oraz utrzymywanie kwasów nukleinowych (RNA i DNA). Niedobór skutkuje zahamowaniem wzrostu i odbudowy komórek, zaburzeniami w trawieniu czy anemia.

Witamina C – to witamina kluczowa dla odporności organizmu. Chroni zwierzę przed toksynami, infekcjami czy utlenianiem, ponadto w przypadku zranienia zwiększa szybkość gojenia się ran. Ma także znaczenie strukturalne, współtworzy kolagen, będący składnikiem ścięgien oraz przyczynia się do procesu kostnienia. Niedobór kwasu askorbinowego prowadzi do krwawienia, obniżenia odporności oraz osłabienia.

Witaminy należą do grupy związków chemicznych, które pomimo niskiego dziennego zapotrzebowania (od kilku do kilkudziesięciu mikrogramów) odgrywają znaczącą rolę w organizmie zwierzęcia. W celu uniknięcia niekorzystnych skutków hipowitaminozy istotna jest codzienna suplementacja witaminami. Witaminy należą do grupy substancji wrażliwych między innymi na działanie światła, zmian pH czy temperatury. Mając na względzie dobro hodowlane firma EKOPLON w swoich produktach optymalnie bilansuje poziom witamin, dzięki czemu możliwy jest przyspieszony wzrost zwierząt oraz utrzymanie ich w dobrej kondycji.

Nasze marki