Okiem ekperta: Wrzody żołądka u świń

Czym są wrzody? 

Wrzody są to ubytki w błonie śluzowej żołądka, które powstają na skutek zaburzenia równowagi pomiędzy oddziaływaniem struktur ochronnych żołądka a działaniem produkowanego przezeń kwasu solnego. Owrzodzenie ze względu na swoją lokalizacje możemy podzielić na dwie grupy, zdecydowanie częściej występuje owrzodzenie części bezgruczołowej (część przełykowa) a rzadziej występujące owrzodzenie części gruczołowej (trzon oraz część odźwiernikowa). 

Objawy i skutki owrzodzenia 

Na wczesnym etapie skutki owrzodzenia są całkowicie nie zauważalne dla hodowcy, jednak wraz z poszerzaniem się nieprawidłowości dochodzi do wolniejszego przyrostu masy ciała i padnięć. Zwierzęta są bardziej osowiałe, mają  bóle w okolicy jamy brzusznej, występuje bladość skóry i błon śluzowych, na skutek krwawienia wewnętrznego pojawia się smolisty kał a w efekcie końcowym zachodzą nagłe padnięcia. Schorzenie to postępuje bardzo szybko, w niektórych przypadkach krwawe wrzody powstają już po 24 h od rozpoczęcia powstawania nadżerki. Śmiertelność u zwierząt wykazujących objawy owrzodzenia jest relatywnie niewielka 2-3 %, jednak nie można tego bagatelizować. 

Etiopatogeneza 

Jak dotychczas nie udało się ustalić jednoznacznej przyczyny powstawania tej choroby. Na podstawie wielu badań ustalono, iż powstawanie wrzodów ma naturę bardziej złożoną. Aby doszło do ubytków w błonie śluzowej musi dojść do współdziałania kilku czynników jednocześnie. Czynniki, które wyróżnia się jako podstawowe to stres, żywienie, pasożyty, zakażenia, podłoże genetyczne. Jako czynniki stresogenne podaje się częste przemieszczanie, nagłe zmiany temperatur otoczenia, duże zagęszczenie stada, ograniczony dostęp do koryta i wodopoju i wiele innych. Jeżeli chodzi o najczęściej wymieniane błędy żywieniowe przyczyniające się do powstawania nadżerek jest zła struktura paszy, zbyt drobnoziarnista pasza. Występowanie wrzodów żołądka znacznie wzrasta wraz z udziałem w paszy cząstek o średnicy poniżej 0,2 mm. Statystycznie wrzody występują częściej w stadach żywionych w oparciu o pasze granulowane. Innymi czynnikami żywieniowymi mogącymi sprzyjać nadżerkom to pasza z dominującym udziałem kukurydzy czy pszenicy, niskim poziomem włókna oraz niedobór witaminy E i selenu. Czynnik, na który również należy zwrócić uwagę jest stały dostęp do pokarmu, minimalizuje to prawdopodobieństwo przegłodzenia zwierzęcia (brak treści w żołądku), co skutkuje nadtrawianiem ścian przewodu pokarmowego przez soki żołądkowe. Badania wskazują, iż trzoda hodowana na podłożach rusztowych wykazuje większe predyspozycje do wrzodzenia niż hodowla prowadzona na ściółce.  Dla prawidłowego funkcjonowania gospodarstwa kluczową rolę odgrywa minimalizowanie możliwości zakażenia. Dużą rolę w powstawaniu wrzodów przypisuje się drobnoustrojom z rodziny Helicobacter, choć nie wszystkie pałeczki z tej rodziny mają ścisły związek z występowaniem tej choroby. 

Jak leczyć/zapobiegać? 

Kluczowe dla uniknięcia pojawienia się choroby wrzodowej jest profilaktyka, poprzez minimalizowanie czynników ryzyka. Najważniejsze jest ograniczenie stresu, który może być wywołany przez hałas, duże zatłoczenie stada, nieregularne pobranie paszy wywołane złą organizacją fermy, częste przemieszczania czy nawet agresję wewnątrz stada. 
Ważne jest zadbanie o mikroklimat chlewni szczególnie o stałość prawidłowej temperatury. Zbyt wysoka temperatura determinuję obniżenie apetytu w stadzie a w efekcie sok żołądkowy pochodzący z pustego żołądka nadtrawia śluzówkę. Aby śluz w odpowiedni sposób zabezpieczał ścianę żołądka niezbędne jest prawidłowe ukrwienie ściany żołądka.  Dbałość o prawidłową strukturę paszy, unikanie zbyt drobno ześrutowanej paszy, cząstki  poniżej 0,2 mm nie powinny stanowić więcej niż 30 % całości dawki żywieniowej. Stosowanie prawidłowo zbilansowanej paszy pod kątem włókna, użytych surowców (dominacji np.; pszenicy), prawidłowego poziomu wit. E i selenu.  Stosowanie niektórych surowców jak kiszone ziarno kukurydzy pozytywnie wpływa na ograniczanie owrzodzeń.
Reasumując, aby ograniczyć ryzyko wystąpienia wrzodów, zwierzętom należy zapewnić stały dostęp do dobrej jakości paszy oraz zapewnić właściwe warunki chowu przy minimalnym wpływie czynników stresogennych.