Efektywne nawożenie wapniem

Wapń w roślinach 

Wapń w roślinach w dużej mierze wchodzi w skład związków trudno rozpuszczalnych, takich jak pektyniany, węglany, szczawiany czy fityny. Zawartość wapnia w poszczególnych gatunkach roślin jest zróżnicowana. Pełni on przede wszystkim funkcję strukturalną. Znaczna jego część znajduje się w ścianach komórkowych, wraz z pektynami tworzy i stabilizuje strukturę rośliny przez zachowanie stabilnych połączeń pomiędzy komórkami roślin – blaszek środkowych. Pełni też rolę biochemiczną uczestnicząc w podziałach i wzroście elongacyjnym komórek, metabolizmie azotu i fotosyntezie. Jest aktywatorem enzymów. Ponadto pełni funkcję przekaźnika informacji ze środowiska do wnętrza rośliny. Składnik ten ma duży wpływ na stan koloidów cytoplazmy, ponieważ zwiększa lepkość, a zmniejsza hydrofilność cytoplazmy. Pierwiastek zapewnia utrzymanie stabilności struktury mitochondriów i chloroplastów. Jego niedobór przyczynia się m.in. do rozpadu błony komórkowej oraz uszkodzenia obłonionych struktur – mitochondriów i chloroplastów.
Zapotrzebowanie jabłoni na wapń jest wysokie. Podczas całego okresu wegetacji drzewa pobierają z 1 ha od 180 do nawet 220 kg CaO. Najwyższe zapotrzebowanie na wapń występuje przez 5-6 tygodni od pełni kwitnienia. W tym czasie drzewa mogą pobrać ponad połowę rocznej ilości wapnia. Owoce pobierają go w dużej mierze do osiągnięcia przez zawiązki wielkości orzecha włoskiego. Gdy dobiegną końca intensywne podziały komórkowe, a masa owoców zwiększa się przez rozrost komórek, następuje stopniowe rozcieńczanie wapnia. Transport tego składnika pokarmowego odbywa się praktycznie od korzeni do wierzchołków wzrostu, czyli do miejsc, gdzie jest najwięcej auksyn (fitohormony te wytwarzane są w intensywnie rozwijających się merystemach wierzchołkowych). Chociaż wapń pobierany jest w dużych ilościach, jest słabo dystrybuowany w roślinie do części generatywnych. Z tego powodu wykonując oprysk dolistny nawozem wapniowym należy zadbać, aby ciecz robocza pokryła jak największą powierzchnię owoców w całej koronie. 

Wapń w glebie 

Wapń jest powszechne obecny w glebie. Występuje w formie węglanów, krzemianów, glinokrzemianów, fosforanów, siarczanów, azotanów i chlorków. Jednak o jego pobieraniu decydują właściwości gleby i czynniki biologiczne. Znajdujący się w glebie wapń jest częściowo pobierany przez rośliny, w naszych warunkach znaczna jego część jest wymywana do głębszych warstw gleby. Pobieranie wapnia przez korzenie jest ograniczone na glebach lekkich oraz ciężkich, na których rośliny wytwarzają system korzeniowy z niewielką liczbą drobnych, młodych korzeni. Również za sprawą małej ilości rozpuszczalnych w wodzie form wapnia na glebach kwaśnych, pobieranie jego przez korzenie jest na nich ograniczone. 
Wiosną należy wykonywać nawożenie doglebowe, warto stosować w tym celu nawozy zawierające szybko przyswajalny przez rośliny wapń np. saletrę wapniową. Zaopatrzenie jabłoni w łatwo przyswajalny wapń może zwiększyć jego ilość w tworzących się zawiązkach. Wapna do odkwaszania gleb nie są najlepszym źródłem dostępnego dla roślin składnika ze względu na trudną ich rozpuszczalność w wodzie. Konkurentami wapnia w glebie są jony amonowe, magnezowe i potasowe. Dlatego istotny jest właściwy dobór nawozów doglebowych stosowanych wiosną, który zapobiegnie dostarczaniu do gleby składników konkurencyjnych. Zbyt wysoka relacja zawartości potasu do wapnia w owocach może skutkować pojawieniem się problemów przy przechowywaniu. Stosunek ten powinien wynosić 20-30:1. Zwiększenie tego stosunku podnosi ryzyko wystąpienia chorób fizjologicznych w czasie przechowywania. Relacja ta może być niewłaściwa na glebach bogatych w potas. W takiej sytuacji nawożenie dolistne potasem powinno opiera
 się na dostarczeniu ilości niezbędnych dla prawidłowego wzrostu owoców. 

Czynniki biologiczne wpływające na pobieranie wapnia

Wiele popularnych odmian jabłoni jest wrażliwych na brak wapnia. Należą do nich m.in. Jonagold, Sampion, Gala czy Golden Delicious. Program ich dolistnego nawożenia wapniem powinien zawierać więcej zabiegów dokarmiania, zalecane są też wyższe dawki nawozów w czasie dojrzewania owoców. Dotyczy to także odmian wielkoowocowych - duże owoce mają w miąższu dużo mniej wapnia niż mniejsze. W razie wystąpienia warunków do nadmiernego wzrostu średnicy owoców warto zintensyfikować program dokarmiania. Siła wzrostu drzew także decyduje o efektywności dolistnego nawożenia wapniem. Szczególnie w latach wyróżniających się silnym wzrostem drzew. Aby uzupełnić w owocach jego niedobory powstałe w efekcie nadmiernej kumulacji wapnia w liściach, skuteczne będzie podwyższenie o 15% dawki wapnia. Kondycja drzew i rozwój liści rozetowych (znajdujących się w najbliżej kwiatów, a później zawiązków owocowych) jest istotnym czynnikiem wpływającym na pobieranie wapnia wiosną. Liście rozetowe za sprawą transpiracji zasysają wapń z gleby i przyciągają go do zawiązków owoców. Za sprawą tego mechanizmu pierwiastek ten szybko przemieszcza się do liści i tworzących się owoców. 

Wybór produktów

Wybór nawozu wapniowego także ma wpływ na skuteczność dokarmiania. Znakomita większość produktów popularnie stosowanych do nawożenia pozakorzniowego wapniem opiera się na saletrze wapniowej (azotanie wapnia) lub chlorku wapnia. Na rynku są także dostępne produkty wykorzystujące organiczne połączenia wapnia z kwasem mrówkowym i aminokwasami. Skuteczność nawozu nie zależy bezpośrednio od zawartości wapnia. Istotna jest jego forma w nawozie i dodatki wspomagające – głównie organiczne wchodzące w skład nawozu. W przypadku produktów sypkich na skuteczność wpływa np. higroskopijność produktu. Nawozy, w których wapń skompleksowany został aminokwasami należą do najbezpieczniejszych. Warto je stosować w pierwszym okresie wzrostu owoców lub wcześniej nawet w fazie zielonego pąka, gdy chlorki i saletry mogą powodować ordzawienia owoców. Nawozy najwyższej jakości powinniśmy stosować do czerwca, po opadzie czerwcowym również te prostsze, w postaci soli. Warto także sięgnąć po nawozy, w których wapń występuje w formie mrówczanu wapnia. W celu poprawy dystrybucji wapnia można uwzględnić w programie dokarmiania preparaty mające na celu stworzenie tzw. pompy auksynowo-wapniowej. Preparaty te wspomagają wykorzystanie wapnia znajdującego się w już w glebie. Zastosowanie tych produktów wskazane jest jednak wcześnie, ponieważ wapń jest pobierany najintensywniej, jak wspomniano, przez 5-6 tygodni od pełni kwitnienia.
Rozpoczęcie regularnego dokarmiania jabłoni wapniem zaleca się zazwyczaj 1-2 tygodnie po zawiązaniu owoców i cykliczne jego prowadzenie w odstępach co 10-14 dni do okresu przedzbiorczego. W sezonie wykonuje się do 9 zabiegów dokarmiania wapnie. Pełny program zalecany jest dla odmian podatnych na choroby fizjologiczne. Dodatkowy zabieg warto wykonać, gdy jabłonie są zaszczepione na słabo przewodzącej wapń podkładce M.26 (o genetycznej skłonności do niskiej kumulacji wapnia w drzewach). Dużo lepsze zaopatrzenie uzyskuje się przez stosowanie podkładki M.9.